arakiN

Wat onderscheidt een erotische foto van een pornografische?
De pornografie toont gewoonlijk het geslacht , ze maakt er een bewegingloos voorwerp van,een fetisj. De erotische foto daarentegen maakt van het geslachtsdeel niet het voornaamste object; zij kan dit ook niet laten zien. Wat niet te zien is, is even belangrijk.
De spectator wordt meegevoerd buiten het kader van de foto en wordt geconfronteerd met zijn eigen fantasmen, dromen, driften, ...
In de nacht van 24 september 2006 bekladden vandalen de reuzegrote foto van de Japanse fotograaf Nobuyoshi Araki die bevestigd was op de gevel van het museum van fotografie in Charleroi. De foto mét de verfplekken hangt nu als trofee in de tuin van het Karmelietenklooster waar het museum ondergebracht is.
Wat is er dan op de foto «From Tokyo Comedy» te zien? Wat is de denotatie ervan? Een jonge vrouw, met de knieën uit elkaar, kijkt ons aan. Ze heeft een halsband om met hieraan een sleuteltje verbonden met een parel. Ze is niet helemaal naakt: zwarte hoge handschoenen en lange zwarte kousen sieren haar lichaam. Haar hoofd neigt een beetje naar rechts. Ze is gemaquilleerd met lipstick en eyeliner. Een felle lichtbron verlicht haar fijn lijfje en dat veroorzaakt een harde schaduw op de zwarte achtergrond. Donkere pluimen bedekken haar vagina. Eigenlijk kan je de denotatie niet als shockerend beschouwen. Er zal echter een publiek bestaan dat, vanuit zijn achtergrond, door de houding en decoratie, connotaties zal maken met vrouwenhandel, obsceniteit, “de vrouw als lustobject” en nog meer.
De blik van het meisje zuigt me het beeld binnen.Het sleuteltje rond haar nek trekt me steeds opnieuw aan. Dit detail dat me niet loslaat noemt Barthes punctum. Het punctum is iets heel persoonlijks. Het voorziet de foto van een ruimte waarin de fantasie haar gang kan gaan. Dit onderscheidt de erotische foto ook van de pornografische.

Foto’s waar men een zekere belangstelling voor heeft (studium) zonder een detail dat je werkelijk aantrekt of kwetst (punctum) noemt Barthes unaire foto’s. De fotografie is unair als ze op nadrukkelijke wijze de werkelijkheid transformeert zonder die te verdubbelen of te laten wankelen. Die foto van Araki is geen unaire foto.

Deze foto dateert van vorige eeuw. Het ogenblik, punctum temporalis, van de creatie van het beeld is reeds lang voorbij maar de foto getuigt ervan dat dit meisje er geweest is, dat zij weldegelijk bestaan heeft en dat we haar dààr zien in het absoluut ogenblikkelijke van de sluiterklik: ça-a-été.
Araki treedt op als regisseur, en zorgt voor de mise-en-scène. Het gelaat van zijn model lijkt op de gestolde gezichten van het Japanse Noh theater. Volgens Barthes is fotografie als kunstvorm meer met theater verbonden dan met schilderkunst. Ook al wil men een foto levendig maken toch blijft de foto lijken op een primitief theater, een Tableau Vivant, de uitbeelding van de bewegingloze en gegrimeerde facies die aan de doden toegekend worden. Araki is gefascineerd door bondage, specifiek de Japanse variant hiervan Kinbaku. Zijn œuvre omvat duizenden bondagefoto’s. Hierdoor wordt de interpretatie van «From Tokyo Comedy» beïnvloed. Het sleuteltje verwijst naar een (afwezig) slot, opgesloten worden. Toch beweert Araki dat hij devrouw niet wil domineren. Hij wil uitdrukken dat je wel kan proberen haar lichaam te binden, maar dat haar geest en haar innerlijke kracht zich niet laten inpakken.
De erotiek waaraan de foto refereert, de BDSM, is een eerder uitzonderlijke beleving. Voor Barthes is de regel de uitzondering. In ‘le plaisir du texte’ stelt hij dat het nieuwe – waartoe ook kunst behoort –gelijk is aan genot. De foto van Araki getuigt van een uitzonderlijke hedonistische esthetica, gaat in tegen de doxa van vastgeroeste meningen van missionarishoudingen en vanillekaarsjes. Araki keert zich tegen de stereotypie van de romantische erotische beleving.
Overschrijdt hij hiermee de grens tussen pornografie en erotiek? Neen want de paroxistische (paroxisme is net niet de grens overschrijden) overgang tussen erotiek en pornografie is afhankelijk van de toeschouwer (plaats-, tijd- en cultuurgebonden) en niet van de inhoud vanhet werk.
Araki zet een foto neer die beklijft en de blik vasthoudt . De connotatieve processoren (belichting, de pose, het standpunt en de attributen), bewust of onbewust door de fotograaf gebruikt, dragen bij tot de rhetorica van het beeld. De contrastrijke zwartwitprint abstraheert de, wat men in fenomenologische termen de vlees-heid zou noemen en overtuigt me van Araki’s artistieke bedoelingen.

Paroxisme – Punctum – Studium – ça-a-été – denotatie – connotatie en Roland Barthes en Nobuyoshi Araki.

English

	Paroxisme – Punctum – Studium – ça-a-été – denotatie – connotatie en Roland Barthes en Nobuyoshi Araki.
	Wat onderscheidt een erotische foto van een pornografische? De pornografie toont gewoonlijk het geslacht , ze maakt er een bewegingloos voorwerp van,een fetisj. De erotische foto daarentegen maakt van het geslachtsdeel niet het voornaamste object; zij kan dit ook niet laten zien. Wat niet te zien is, is even belangrijk. De spectator wordt meegevoerd buiten het kader van de foto en wordt geconfronteerd met zijn eigen fantasmen, dromen, driften, ... In de nacht van 24 september 2006 bekladden vandalen de reuzegrote foto van de Japanse fotograaf Nobuyoshi Araki die bevestigd was op de gevel van het museum van fotografie in Charleroi. De foto mét de verfplekken hangt nu als trofee in de tuin van het Karmelietenklooster waar het museum ondergebracht is. Wat is er dan op de foto «From Tokyo Comedy» te zien? Wat is de denotatie ervan? Een jonge vrouw, met de knieën uit elkaar, kijkt ons aan. Ze heeft een halsband om met hieraan een sleuteltje verbonden met een parel. Ze is niet helemaal naakt: zwarte hoge handschoenen en lange zwarte kousen sieren haar lichaam. Haar hoofd neigt een beetje naar rechts. Ze is gemaquilleerd met lipstick en eyeliner. Een felle lichtbron verlicht haar fijn lijfje en dat veroorzaakt een harde schaduw op de zwarte achtergrond. Donkere pluimen bedekken haar vagina. Eigenlijk kan je de denotatie niet als shockerend beschouwen. Er zal echter een publiek bestaan dat, vanuit zijn achtergrond, door de houding en decoratie, connotaties zal maken met vrouwenhandel, obsceniteit, “de vrouw als lustobject” en nog meer. De blik van het meisje zuigt me het beeld binnen.Het sleuteltje rond haar nek trekt me steeds opnieuw aan. Dit detail dat me niet loslaat noemt Barthes punctum. Het punctum is iets heel persoonlijks. Het voorziet de foto van een ruimte waarin de fantasie haar gang kan gaan. Dit onderscheidt de erotische foto ook van de pornografische. Foto’s waar men een zekere belangstelling voor heeft (studium) zonder een detail dat je werkelijk aantrekt of kwetst (punctum) noemt Barthes unaire foto’s. De fotografie is unair als ze op nadrukkelijke wijze de werkelijkheid transformeert zonder die te verdubbelen of te laten wankelen. Die foto van Araki is geen unaire foto. Deze foto dateert van vorige eeuw. Het ogenblik, punctum temporalis, van de creatie van het beeld is reeds lang voorbij maar de foto getuigt ervan dat dit meisje er geweest is, dat zij weldegelijk bestaan heeft en dat we haar dààr zien in het absoluut ogenblikkelijke van de sluiterklik: ça-a-été. Araki treedt op als regisseur, en zorgt voor de mise-en-scène. Het gelaat van zijn model lijkt op de gestolde gezichten van het Japanse Noh theater. Volgens Barthes is fotografie als kunstvorm meer met theater verbonden dan met schilderkunst. Ook al wil men een foto levendig maken toch blijft de foto lijken op een primitief theater, een Tableau Vivant, de uitbeelding van de bewegingloze en gegrimeerde facies die aan de doden toegekend worden. Araki is gefascineerd door bondage, specifiek de Japanse variant hiervan Kinbaku. Zijn œuvre omvat duizenden bondagefoto’s. Hierdoor wordt de interpretatie van «From Tokyo Comedy» beïnvloed. Het sleuteltje verwijst naar een (afwezig) slot, opgesloten worden. Toch beweert Araki dat hij devrouw niet wil domineren. Hij wil uitdrukken dat je wel kan proberen haar lichaam te binden, maar dat haar geest en haar innerlijke kracht zich niet laten inpakken. De erotiek waaraan de foto refereert, de BDSM, is een eerder uitzonderlijke beleving. Voor Barthes is de regel de uitzondering. In ‘le plaisir du texte’ stelt hij dat het nieuwe – waartoe ook kunst behoort –gelijk is aan genot. De foto van Araki getuigt van een uitzonderlijke hedonistische esthetica, gaat in tegen de doxa van vastgeroeste meningen van missionarishoudingen en vanillekaarsjes. Araki keert zich tegen de stereotypie van de romantische erotische beleving. Overschrijdt hij hiermee de grens tussen pornografie en erotiek? Neen want de paroxistische (paroxisme is net niet de grens overschrijden) overgang tussen erotiek en pornografie is afhankelijk van de toeschouwer (plaats-, tijd- en cultuurgebonden) en niet van de inhoud vanhet werk. Araki zet een foto neer die beklijft en de blik vasthoudt . De connotatieve processoren (belichting, de pose, het standpunt en de attributen), bewust of onbewust door de fotograaf gebruikt, dragen bij tot de rhetorica van het beeld. De contrastrijke zwartwitprint abstraheert de, wat men in fenomenologische termen de vlees-heid zou noemen en overtuigt me van Araki’s artistieke bedoelingen. Hilde Braet, Master in visuele cultuur. English